สงกรานต์ เทศกาลปีใหม่ไทยที่หลายคนชื่นชอบมากที่สุด เป็นเทศกาลที่จะมีขึ้นในทุกปี โดยในสมัยก่อน จะมีพิธีการรดน้ำดำหัว และก่อเจดีย์ทราย แต่ในปัจจุบัน สงกรานต์ที่พบเห็นกันบ่อยๆ จะเริ่มเป็นกิจกรรมการเล่นน้ำ สาดน้ำกัน ซึ่งก็เป็นเทศกาลที่ขึ้นชื่อของประเทศไทย ที่เป็นที่รู้จักกันในทั่วโลก
สงกรานต์ (Songkran) เทศกาลวันขึ้นปีใหม่ของไทย ในสมัยโบราณ เป็นประเพณีที่แสดงให้เห็นถึงความงดงาม ความอ่อนโยน และสนุกสนาน โดยจะใช้น้ำ เป็นตัวกลางในการเชื่อมสัมพันธไมตรี เช่น การรดน้ำดำหัว โดยวันสงกรานต์จะจัดขึ้นในวันที่ 13 - 15 เมษายนของทุกปี [1]
ในสมัยก่อนพุทธกาล ท้าวกบิลพรหม หรือท้าวมหาสงกรานต์ หลังจากที่เศรษฐีคนหนึ่งได้กำเนิดบุตรชายชื่อธรรมบาลกุมาร และมีอายุ 7 ปี ก็มีชื่อเสียงบอกเล่ากันมาว่า เด็กคนนี้เป็นเด็กที่ฉลาด มีสติปัญญามาก ท้าวกบิลพรหมได้ยินเช่นนั้น จึงลองภูมิว่าฉลาดสักแค่ไหน
ท้าวกบิลพรหม จึงได้ท้าให้เด็กคนนี้ตอบคำถามให้ถูกต้อง โดยมีคำถามเพียง 3 ข้อเท่านั้น หากสามารถตอบได้ ท้าวกบิลพรหมจะยอมรับ และจะตัดศีรษะของตัวเองบูชา และปรากฏว่า เด็กคนนี้สามารถตอบคำถามได้ทั้ง 3 ข้อ ท้าวกบิลพรหมจึงได้ตัดศีรษะตามคำพูด แล้วให้ธิดาทั้ง 7 องค์ เอาพานรองรับศีรษะไว้
จากนั้นธิดาทั้ง 7 คนก็ได้นำศีรษะไปแห่รอบเขาพระสุเมรุ แล้วอัญเชิญไปไว้ที่ถ้ำคันธุลี เขาไกรลาส พร้อมบูชาเครื่องทิพย์ เมื่อครบ 356 วัน จะถือเป็นหนึ่งปี สงกรานต์ ธิดาทั้ง 7 องค์ จะผลัดเวียนกันมาเชิญศีรษะของพระบิดา และออกแห่รอบเขาพระสุเมรุทุกปี
ที่มา: ตำนานการกำเนิดวันสงกรานต์ [2]
นางสงกรานต์ หรือ นางมโหธรเทวี ทั้ง 7 นาง เป็นบุตรธิดาของท้าวกบิลพรหม นางฟ้าที่อยู่บนสวรรค์ชั้นที่ 1 ที่มีหน้าที่นำศีรษะท้าวกบิลพรหมแห่รอบเขาพระสุเมรุทุกปี โดยนางสงกรานต์ทั้ง 7 องค์ มีดังนี้
ที่มา: ประวัตินางสงกรานต์ ทั้ง 7 นาง [3]
ประเทศไทยจะมีการแบ่งภูมิภาคออกเป็น 4 ภาคคือ เหนือ อีสาน กลาง และใต้ ซึ่งในแต่ละภาคก็มีรูปแบบการจัดประเพณี หรือกิจกรรมที่แตกต่างกัน โดยประเพณี สงกรานต์ ของแต่ละภาค จะเป็นดังนี้
ภาคเหนือ
สงกรานต์ของทางเหนือจะเรียกว่า ปาเวณีปีใหม่ โดยคนเมืองจะพูดว่า ป๋าเวณีปี๋ใหม่ หรือในบางพื้นที่จะเรียกว่า ปี๋ใหม่เมือง ซึ่งจะจัดขึ้นอย่างน้อย 3 - 5 วัน และมีการแบ่งกิจกรรมออกเป็น 5 วัน ดังนี้
ภาคอีสาน
สงกรานต์ของภาคอีสานจะเรียกว่า งานบุญสงกรานต์ หรือบุญเดือนห้า โดยทั่วไปจะจัดขึ้นเพียง 3 วัน คือวันที่ 13 - 15 เมษายน โดยแต่ละวัน จะมีชื่อเรียกต่างกันดังนี้
ภาคกลาง
สงกรานต์ของภาคกลาง มักจะเรียกว่า วันเถลิงศกขึ้นปีใหม่ โดยจะมีกิจกรรมสรงน้ำพระ และรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ เพื่อแสดงความกตัญญู ซึ่งภาคกลางจะมีประเพณี สงกรานต์พระประแดง เป็นสงกรานต์ที่มีชื่อเสียงมากที่สุด
ภาคใต้
สงกรานต์ของภาคใต้ จะเรียกกันว่า วันว่าง ซึ่งหมายถึง การว่างเว้นจากการทำงานทุกอย่าง โดยทั่วไปจะจัดขึ้น 3 วัน (13 - 15 เมษายน) โดยใน 3 วันนี้ จะมีชื่อเรียกต่างกันคือ
ที่มา: พิกัดเล่นสงกรานต์ในตำนาน ที่สายเที่ยวต้องเคยเช็คอิน! [4]
ที่มา: กิจกรรมวันสงกรานต์ [5]
สงกรานต์ เป็นอีกหนึ่งเทศกาลที่เป็นที่รู้จักไปทั่วโลก และเป็นประเพณีที่กลุ่มนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ อยากมากร่วมสนุกมากที่สุด ด้วยความเป็นเอกลักษณ์ของประเพณี ที่จะมีขึ้นในช่วงฤดูร้อนของทุกปี ทั้งบรรยากาศ และความสนุกนี้เอง ทำให้ไม่ว่าใคร ก็อยากที่จะมาร่วมสนุกไปกับคนไทย
[1] AM 549 KHz RadioThailand. (April 7, 2024). ความรู้เกี่ยวกับเทศกาลสงกรานต์. Retrieved from edulampang.prd
[2] หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์. (2020). ตำนานการกำเนิดวันสงกรานต์. Retrieved from finearts
[3] sanook. (April 3, 2024). ประวัตินางสงกรานต์ ทั้ง 7 นาง. Retrieved from sanook
[4] THE CONCERT. (2022). พิกัดเล่นสงกรานต์ในตำนาน ที่สายเที่ยวต้องเคยเช็คอิน!. Retrieved from theconcert
[5] sanook. (April 4, 2024). กิจกรรมวันสงกรานต์. Retrieved from sanook